De sociale impuls van de antroposofie
Achtergronden
De sociale impuls van de antroposofie is daar waar inzichten en vruchten van de antroposofie een gezondmakende invloed willen uitoefenen op kleine en grote sociale gehelen.
In zijn gelijknamige werk beschreef Dieter Brüll (voormalig bestuurslid van de Arnaud Joannes Stichting) de sociale impuls van de antroposofie in vier elementen:
De sociologische basiswet
De door Rudolf Steiner geformuleerde sociologische basiswet beschrijft hoe de mens zich door de tijden heen zó ontwikkelt, dat hij steeds meer in individuele vrijheid en verantwoordelijkheid handelt. Dit proces van emancipatie van het individu heeft in de praktijk zijn positieve én zijn schaduwkanten. Het individu verwerkelijkt de mogelijkheden die hij in zich draagt - maar kan zich daarbij ook afzonderen van de gemeenschap waarvan hij deel uitmaakt door slechts zijn eigen belangen na te jagen.
De sociologische basiswet luidt:
”Aan het begin van haar culturele status streeft de mensheid naar het ontstaan van sociale instellingen; het belang van de enkeling wordt voorshands aan het belang van de instellingen opgeofferd; de verdere ontwikkeling leidt er evenwel toe, dat de enkeling zich uit de belangen van de instellingen bevrijdt en tot een vrije ontplooiing van zijn behoeften en van zijn capaciteiten komt.”
De sociale hoofdwet
In de sociale hoofdwet beschreef Rudolf Steiner een toekomstgerichte ontwikkeling waarin hij een verband waarneemt tussen altruïsme en welzijn: hoe meer mensen niet voor zichzelf maar voor elkaar zorgen - en de wederzijdse afhankelijkheid daarin respecteren - hoe groter het welzijn van de betrokkenen.
De sociale hoofdwet luidt:
”Het welzijn van een geheel van samenwerkende mensen is des te groter, naarmate de enkeling minder aanspraak maakt op het resultaat van zijn prestaties, dat wil zeggen naarmate hij meer daarvan aan zijn medewerkers afstaat en naarmate meer van zijn behoeften niet uit eigen prestaties, doch door de prestaties van anderen worden bevredigd.”
Het sociale oerfenomeen
De essentie van wat zich in het sociale leven afspeelt is dat wat er van mens tot mens leven kan. Het sociale oerfenomeen speelt zich af in de ontmoeting van mens tot mens en is in ideale zin datgene wat mensen boven zichzelf uit doet stijgen, of anders gezegd: wat mensen stimuleert om alsmaar meer te handelen vanuit het perspectief van de mensheid als geheel.
De sociale driegeleding
De sociale driegeleding, beschreven door Rudolf Steiner, vormt voor onze tijd het oerbeeld van een menswaardige samenleving. In zo’n samenleving kan de mens:
- Zich in vrijheid ontwikkelen en ontplooien.
- In gelijkheid meebesluiten over de inrichting van de samenleving.
- In broederschap samenwerken om in elkaars behoeften te voorzien.
Daarmee hebben vrijheid, gelijkheid en broederschap elk hun eigen gebied binnen de samenleving:
- Vrijheid in het gebied van onderwijs, religie, wetenschap en kunst.
- Gelijkheid in het gebied van recht en politiek.
- Broederschap in het gebied van de economie.
Door deze gebieden van elkaar te onderscheiden kunnen ze zich naar hun eigen aard ontwikkelen.
Meer over de sociale impuls is te vinden in het werk van Rudolf Steiner en in bijvoorbeeld:
Dieter Brüll, De sociale impuls van de antroposofie, Zeist 1985.
© Arnaud Joannes Stichting 2011-2024